"Why tell me why"

Waarom zijn jullie eigenlijk gescheiden? De vraag komt van het 5-jarige zoontje van een vriendin van me. Het is een ongelooflijk ontwapenend ventje. Iedereen die hem ziet is meteen weg van hem. Zijn moeder loopt een stukje achter ons. Ik probeer de vraag zo te beantwoorden dat een mannetje van 5 het begrijpt. En intussen haalt zijn moeder ons in, hoort ons gesprek en moet lachen om de directheid van de vraag die haar zoontje gesteld heeft. 

Kinderen zijn direct in hun vragen stellen. Of ze nou klein zijn of puber, ze kunnen verrassend uit de hoek komen. Ik vind dat leuk, neem hun vragen serieus en geef dus ook serieus antwoord. Ik moet ook altijd lachen als ik op vrijdag na het werk in de buurt zit te borrelen, de puberzonen en –dochters van mijn vriendinnen aanschuiven en gewoon rechtstreeks aan me vragen “Zo Gab, hoe zit het met je liefdesleven op dit moment?” En ik geniet van de logica die soms volgt op de antwoorden die je geeft. “Mam, zitten er vitamines in citroen? Ja? Dan ben ik nu namelijk gezond cola aan het drinken!”

Recent kregen we bij het Amsterdamse Openbaar Ministerie een brief vol vragen binnen van een dame van veertien. Het eerste wat me opviel was dat de brief foutloos geschreven was (noem me ouderwets, maar ik word daar echt blij van). Maar wat vooral opviel was dat de dame in kwestie nogal wat kritische opmerkingen en vragen had. Ze vond dat we de wetgeving in Nederland maar eens opnieuw moesten gaan bekijken. Gevangenen werden in haar ogen bijvoorbeeld behandeld als hotelgasten en we moesten maar eens een voorbeeld nemen aan Alcatraz, “dit was pas een goed voorbeeld van een gevangenis!” Daarnaast vond ze de straffen in Nederland veel te laag, het waren eerder beloningen voor hetgeen mensen hadden gedaan dan straffen. Een Tbs-behandeling had in haar ogen ook geen enkel nut. Beter was het om mensen die ziek zijn in hun hoofd en het leven van een ander hadden afgepakt, ook maar van hun leven te beroven. Ze schreef “een meisje van veertien die nu al rondloopt met de vraag waarom criminelen voor zo’n korte tijd op basis van wat ze gedaan hebben, naar de gevangenis moeten is niet het beeld dat ik als ik u was zou willen hebben”. De brief eindigde met “Het is tijd voor verandering, zeker als een meisje van veertien jaar er zo over denkt. Ik hoop dat ik u overtuigd heb en ik hoor graag van u.”

In eerste instantie waren we allemaal wel wat verbaasd over hoe zwart wit deze dame de wereld zag. Maar ook over de eigenwijsheid en bijna hooghartigheid die vervat zat in de toon van de brief. Maar we vonden het ook allemaal eigenlijk wel heel leuk. En we vinden het goed te weten dat er dus bij mensen dit beeld bestaat en doen graag moeite om een juister beeld te geven. Mijn collega is aan de slag gegaan met het beantwoorden van de brief. We waren het namelijk met elkaar eens dat je een meisje dat de moeite doet om haar kritiek eens even haarfijn uit de doeken te doen, serieus moet nemen. Ze is gewezen op open dagen van gevangenissen, het programma “Wij zitten vast” van Sophie Hilbrand en op onderzoeken waaruit blijkt dat er in Nederland in vergelijking met andere landen in Europa hoge straffen worden opgelegd. En ook heeft mijn collega uitgelegd dat we blij moeten zijn dat we geen gevangenissen hebben zoals Alcatraz. Nederland wil immers een beschaafd land zijn en dat betekent dat we onze gevangenen ook beschaafd moeten behandelen. Tenslotte heeft ze het advies meegekregen zich toch nog wat verder te verdiepen in het onderwerp. In de hoop dat ze dan ontdekt dat de wereld niet zo zwart-wit is maar uit vele grijstinten bestaat.

Stiekem ben ik enorm benieuwd wat voor een meisje nou schuil gaat achter deze brief. Hoe komt ze aan dit beeld, waarom heeft ze de moeite genomen om een brief te schrijven, welke gesprekken heeft ze met haar ouders, hoe doet ze het op school, wat wil ze later worden? Ik denk dat we kinderen die op hun veertiende al kritisch durven te zijn, en zelfs het lef hebben dat te tonen, moeten koesteren. En we moeten ze serieus nemen om ervoor te zorgen dat deze generatie niet een dergelijk zwart wit beeld houdt. Het ontbreken van grijstinten leidt op dit moment, en nooit naar mijn idee, niet bepaald tot een vredelievende wereld.

Overigens werd de vraag waarom ik gescheiden ben me een paar jaar eerder in het bijzijn van mijn toen 6 jaar oude zoontje ook al eens gesteld. Hij gaf het antwoord voor me “ het was omdat jij een kat wilde en papa een hond!”. Ik moest erom lachen, vroeg me af hoe hij aan dat idee kwam, en heb hem toch maar in de taal van een 6-jarige uitgelegd dat het net iets gecompliceerder lag…

Kijk en luister naar Why tell me why van Anita Meyer