"Ain't no sunshine"

De allereerste prachtige warme lentedag! Ik rij met mijn autoraam open luisterend naar de "zwarte lijst" van NPO2 de binnenstad in. Na het parkeren loop ik langs volle terrassen en toeristen die mooi Amsterdam op de gevoelige plaat leggen. De stad komt tot leven en iedereen ziet er meteen een stuk vrolijker uit. Na een wat bewolkte ochtend is de zon doorgebroken en ik zou maar wat graag willen dat ik met een heerlijk witbiertje en een schaal bitterballen ook op het terras kon neer ploffen. Helaas... tussen al die vrolijke mensen ben ik op zondagmiddag op weg om aan het werk te gaan. Vanaf halverwege de middag tot vanavond tien uur zit ik samen met politiemensen, medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming, de Reclassering, Slachtofferhulp Nederland, en met collega's van het OM aan het Singel op de ZSM-unit. 

ZSM staat voor Zo Slim, Snel, Samen, Simpel, Slachtoffergericht Mogelijk. Op deze plek werken
alle bovengenoemde partijen samen aan de strafrechtelijke aanpak van veel voorkomende criminaliteit. Na aanhouding van een verdachte wordt snel een beslissing genomen over hoe we de zaak verder afdoen. Wat gaan we doen met de jongen die afgelopen nacht betrokken is geweest bij een vechtpartij tijdens het uitgaan, of de vier toeristen die we verdenken van zakkenrollerij, of de man die we verdenken van een poging woninginbraak? We streven ernaar dat de verdachten passende straffen krijgen waarbij we ook recht doen aan de eventuele slachtoffers. We kijken bijvoorbeeld of een verdachte al eerder met politie en justitie in aanraking is gekomen, of de persoon al eerder is veroordeeld door een rechter en hoe ernstig het feit is. 

We hoeven niet bij elke zaak een rechter te betrekken maar kunnen ook zelf als OM zaken met een verdachte afhandelen. Als we bijvoorbeeld vinden dat er voldoende bewijs ligt en een verdachte bekent kunnen we besluiten de verdachte in simpele zaken een geldbedrag te laten betalen en/of de schade te laten vergoeden aan een slachtoffer. Als we wel vinden dat een zaak aan de rechter voor gelegd moet worden maar de verdachte niet langer vast hoeft te blijven zitten kunnen we besluiten de persoon naar huis te sturen met een dagvaarding voor de zitting waarop hij of zij moet verschijnen. 

Er zijn ook zaken waarbij we het van belang vinden dat een verdachte langer gevangen wordt gehouden. Dat kan zijn als het om een heel ernstig feit gaat, of als de verdachte al vaker veroordeeld is voor strafbare feiten. We zorgen er dan voor dat de verdachte wordt voorgeleid aan een rechter. Dit is de rechter-commissaris. 

De rechter-commissaris (rc) in strafzaken is een bijzondere rechter. Hij of zij is vooral betrokken bij de voorfase van een strafzaak en is niet de rechter die de zaak behandelt op de uiteindelijke strafzitting. Zo neemt de rc de beslissing of een verdachte inderdaad langer mag worden vastgehouden. De rc krijgt dan van het OM op papier te lezen waarvan we de persoon verdenken. Juridisch heet dat welke "ernstige bezwaren" we tegen een persoon hebben oftewel hoeveel bewijsmiddelen we al hebben verzameld. En we melden ook waarom we vinden dat de persoon langer vast gehouden moet worden. Dat "waarom" noemen we de gronden en dan moet je denken aan bijvoorbeeld vluchtgevaar, of het gevaar dat de verdachte zodra hij of zij vrij komt weer strafbare feiten gaat plegen, of dat andere mensen gevaar lopen als de verdachte vrij komt of dat er nog nader onderzoek gedaan moet worden waarbij we niet willen dat verdachte op vrije voeten is omdat hij dan bewijs kan wegmaken.

We zijn op de ZSM-unit niet de enigen die aan het werk zijn binnen het strafproces buiten de gebruikelijke kantooruren. Want de "boeven" die op dit moment op de verschillende politiebureaus zitten om verhoord te worden hebben ook recht op rechtsbijstand. Er zijn dus ook advocaten die dienst hebben, het zogenaamde advocatenpiket. Er zijn al veel stemmen opgegaan dat de advocatuur ook betrokken moet worden bij het ZSM-proces. Er zijn succesvolle pilots geweest in het land en het zal vermoedelijk niet lang meer duren tot ook in Amsterdam de advocaten betrokken gaan worden. En dat lijkt me ook alleen maar goed. Want het feit dat we niet altijd met een verdachte bij de rechter uitkomen maar als OM zelf afdoeningsbeslissingen nemen wil niet zeggen dat een verdachte dan wel meteen begrijpt hoe dingen juridisch in elkaar steken.

Inmiddels is het buiten afgekoeld en zijn de terrassen weer leeg. Het is donker en door een rustig
Amsterdam loop ik terug naar mijn auto. Op naar huis waar iedereen heeft genoten van de eerste zonnige dag. Morgen ben ik vrij...alleen zien de weersvoorspellingen er niet echt meer gunstig uit....geen zon...grrrr!  

Reacties