"Is it a Crime?"

Als tiener was ik naar mijn eigen idee een heel makkelijk kind. Mijn moeder had daar andere ideeën over en zei met enige regelmaat dat ik “in de contramine” was. Had ik een aanvaring met haar of was ik het niet eens met haar beslissingen, dan verplaatste ik me in huis naar mijn vader en keek of ik daar een andere, mij meer gunstigere, mening trof. Zo werkt het denk ik in de meeste gezinnen. Is de ene ouder het niet met je eens, dan ga je naar de ander en vice versa. 

In het strafrecht kan een benadeelde of betrokkene het ook niet eens zijn met de beslissing van de officier van justitie om een verdachte niet te vervolgen. Je kunt dan een beroep doen op artikel 12 van het Wetboek van Strafvordering. Je hoort met enige regelmaat in het nieuws dat betrokkenen een artikel 12-klacht indienen. Recent nog de nabestaanden van Mitch Henriquez die het niet eens waren met de beslissing van het OM om enkele van de politiemannen die bij het incident waren niet te vervolgen. Maar wat is het nou precies, een artikel 12-klacht?

In artikel 12 van het Wetboek van Strafvordering wordt bepaald dat je als rechtstreeks belanghebbende schriftelijk beklag kan doen bij het gerechtshof als een strafbaar feit niet wordt vervolgd, de vervolging niet wordt voortgezet of als de vervolging wordt gedaan door de verdachte een strafbeschikking aan te bieden. Een strafbeschikking is een straf opgelegd door de officier van justitie zonder tussenkomst van de rechter. Dit mag de ovj doen voor een aantal veelvoorkomende feiten zoals eenvoudige mishandeling, winkeldiefstal, openbare dronkenschap en rijden onder invloed.Als je dus bijvoorbeeld slachtoffer bent van een eenvoudige mishandeling en je bent het niet eens met de beslissing dat de persoon die jou heeft mishandeld niet voor de rechter hoeft te komen kun je daarover een klacht indienen bij het gerechtshof binnen het rechtsgebied waar die beslissing is genomen. Voor Amsterdam is dat het Hof in Amsterdam, voor Haarlem is dat ook het Hof in Amsterdam maar voor bijvoorbeeld Breda is dat het hof in Den Bosch.

Bij het Openbaar Ministerie (OM) kijken we altijd bij iedere zaak of er voldoende wettig en overtuigend bewijs in zit voordat we de zaak voorleggen aan de rechter of rechters. Er zijn gevallen waarin we vinden dat er te weinig bewijs is waardoor we besluiten om de verdachte niet verder te vervolgen. Denk bijvoorbeeld aan een mishandeling. Er is een jongen geslagen op straat maar niemand heeft het gezien en hij heeft geen verwondingen, geen blauwe plekken en de verdachte ontkent. Maar de mishandelde jongen is wel heel bang en heeft eerder ruzie gehad met de verdachte. Toch hebben we dan onvoldoende bewijs om bij de rechter een straf te vragen. Er is namelijk geen enkele feitelijke aanwijzing dat er ook echt een mishandeling heeft plaats gevonden. Er zijn geen getuigen en er zijn ook geen lichamelijke aanwijzingen die duiden op een klap of stomp. Ook al hebben we dan misschien wel de overtuiging doordat het slachtoffer zo bang is en omdat er eerdere aanvaringen zijn geweest, we besluiten dan toch om deze verdachte niet te vervolgen. Hier kan het slachtoffer het totaal niet mee eens zijn. Dan kan hij dus een schriftelijke klacht indienen bij het Hof waarin hij aangeeft waarom hij vindt dat de verdachte wel vervolgd moet worden. En dan gaan de rechters bij het hof, die heten raadsheren (zowel de mannen als de vrouwen), bekijken of de OvJ een terechte beslissing heeft genomen of dat de verdachte alsnog zich moet verantwoorden bij de rechter.

Deze klacht moet overigens wel aan een aantal eisen voldoen. Zo moet het geen anonieme klager zijn, in het klaagschrift moeten concrete feiten naar voren worden gebracht en de klacht moet om een individueel gebeuren gaan. Je kunt dus niet een klacht indienen die over het vervolgingsbeleid in het algemeen gaat.

En wanneer ben je nou rechtstreeks belanghebbende? Je moet een specifiek belang hebben bij de vervolging van de verdachte. Dus het moet niet zo zijn dat je tegen mishandelingen in het algemeen bent. Maar als je zelf degene bent die zegt klappen te hebben opgevangen ben je wel rechtstreeks belanghebbende, namelijk het slachtoffer. En ook een rechtspersoon kan rechtstreeks belanghebbende zijn. De landelijke vereniging tot behoud van de Waddenzee werd door het Hof Leeuwarden ooit als belanghebbende gezien bij een klacht over strafbare feiten die aan de natuurlijke staat van het Waddengebied afbreuk deden. Het doel van deze vereniging was namelijk juist het behoud van dit gebied. En dan zijn er natuurlijk ook nog “verwanten en nabestaanden”. Deze mensen kunnen vooral als belanghebbenden worden aangemerkt als het gaat om misdrijven tegen het leven gericht. Het moet hier gaan om delicten waarbij sprake is van een ernstige fysieke aantasting van de persoon van het slachtoffer. Dan kun je denken aan levensberoving, mishandeling waarbij iemand dood gaat en verkrachting. Overigens doet de leeftijd van de klager er niet toe, jong en oud kan een artikel 12 klacht indienen.

Als tiener had ik dus vrijwel altijd de mogelijkheid om bij mijn moeder me te beklagen over de beslissingen van mijn vader en andersom. Mijn vader was er op een zeker moment klaar mee. En toen ik in mijn examenjaar van de middelbare school vroeg of ik bij een vriendje in Amsterdam mocht blijven slapen die al studeerde verwees hij me zonder zijn beslissing mee te delen meteen door naar mijn moeder… Ik heb me niet hoeven te beklagen. (De Amsterdamse liefde ging uiteraard over, maar zijn brieven heb ik als melodramatische tiener natuurlijk bewaard;-))

Kijk en luister Sade - Is it a Crime?

Reacties