"See Me Now"

"Denzel, volgens mij kennen wij elkaar?" "Ja, dat klopt, wij kennen elkaar...." Ik had net ademloos een uur zitten luisteren naar Denzel en April, twee jongvolwassenen die op de Actualiteitendag Jeugdstrafrecht van de rechterlijke macht een workshop verzorgden voor de deelnemers (waaronder jeugdrechters en jeugdofficieren). Denzel en April voeren als  experts van YOPE trainingen en advies-opdrachten uit om het jeugdrecht- en zorgsysteem voor jongeren te verbeteren. YOPE staat voor Young Perspectives, en is een organisatie die werkt met jongeren en professionals in detentie en gesloten jeugdhulp ontmoet.

De mensen van YOPE vormen een energieke beweging. De Urban Arts & Sports Docenten brengen 24 verschillende disciplines zoals theater, filosofie, songwriting en voetbal met zich mee. Samen met de Experts en Mentoren zijn ze positieve rolmodellen voor jongeren èn kritisch bondgenoot van het jeugdrecht- en zorgsysteem (bron: www.youngperspectives.org). Denzel en April weten waar ze over praten, ze hebben beiden lange tijd in jeugddetentie gezeten. En tijdens die detentie was ergens de knop omgegaan bij ze en hadden ze besloten dat ze een andere toekomst wilden dan telkens weer vast komen te zitten.

Denzel en April werden geïnterviewd door Lamyn Belgaroui, coördinator van de Experts en docent YOPE. Door hen vragen te stellen liet hij ze hun verhaal vertellen. April vertelde dat de band met haar vader nooit lekker liep. Ze was al jong opstandig waardoor ze op haar twaalfde uit huis geplaatst bij een oom en tante kwam te wonen. Daar werd, zonder medeweten van haar moeder, haar een groot familiegeheim verteld: De vader van April bleek niet haar echte vader. Voor April vielen er heel veel puzzelstukjes op hun plek, maar het werd voor dit meisje aan het begin van haar pubertijd er niet makkelijker op. Gevolg was dat ze veelvuldig met politie en justitie in aanraking kwam en uiteindelijk een PIJ-maatregel ("jeugdTBS") opgelegd kreeg.

Ook Denzel had een moment in zijn vroege jeugd waarna hij verkeerde keuzes ging maken. Denzel kwam uit een gezin met 2 oudere broers en drie oudere zussen. Zijn moeder stond er alleen voor en werkte veel om alle eindjes aan elkaar te knopen. Toen Denzel acht jaar oud was vroeg hij om mooie nieuwe sneakers. Zijn moeder ging met hem zitten, liet hem zien hoeveel ze verdiende en wat daar allemaal van betaald moest worden. Het werd Denzel duidelijk dat er geen geld was voor de sneakers en vanaf dat moment kreeg hij een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Hij vond dat hij zijn steentje bij hoorde te dragen. Hij ging op straat hangen en belandde steeds verder in de ellende. Zestien keer moest hij bij de rechter komen, de laatste keer kreeg hij een gevangenisstraf van twee jaar opgelegd.  

De broer van Denzel kwam vlak voordat Denzel lang kwam vast te zitten om het leven, hij was zijn grote, deels ook verkeerde, voorbeeld. Want ook zijn broer pleegde strafbare feiten. Doordat er in de jeugdgevangenis een medewerker was die Denzel leerde vertrouwen en hem vroeg "wat zou je broer hebben gewild?" ging het roer om. Denzel ontwikkelde zich binnen de muren van de inrichting tot een voorbeeld voor anderen. Hij zette zich positief in, hielp met opruimen, schoonmaken, maakte geen problemen, stimuleerde zijn medegevangenen om zich ook positief in te zetten, en dat werd gezien. Hij kreeg privileges, mocht zich binnen de muren vrij bewegen en besloot dat hij na zijn detentie op het rechte pad wilde blijven. 

En ook April gooide het roer binnen om. Ze zag jongeren om zich heen die maar bleven hangen in ellende en besloot dat ze niet één van hen wilde blijven. Ze haalde binnen de muren een diploma, kreeg de kans haar rijbewijs te halen en begon de mooie kanten van het leven te zien. "Alles wat iedereen om me heen me al veel eerder gegund had begon ik mezelf te gunnen".

Ik heb een uur lang ontroerd zitten luisteren... wat een krachtige mensen en wat enorm dapper als je met dit verleden deze draai durft en kunt maken. Tegelijkertijd was ik ook geboeid omdat ik, van het begin af aan, het idee had dat ik Denzel kende. Zijn mimiek, lichaamshouding, stem... En toen hij het verhaal over zijn broer vertelde wist ik het bijna zeker. Van al die keren dat Denzel bij de rechter was geweest had ik hem minstens één keer als officier voor mijn neus gehad. Geen idee meer voor wat voor een feit, maar dat we elkaar op zitting hadden getroffen kon haast niet anders.

Lamyn vroeg Denzel en April aan wie ze wat hadden gehad in de roerige jaren. April gaf aan dat, ook al was ze zelf heel opstandig en deels onhandelbaar, jongeren in haar ogen discipline nodig hebben. Je hebt het meest aan mensen die grenzen stellen en duidelijk zijn. "Tough love"... haar advocaat was zo iemand geweest, liefdevol maar wel streng en duidelijk. "Ik had iemand nodig die me hoorde zonder misbruik van me te gaan maken, zonder iets van me nodig te hebben".

Denzel vertelde dat, naast de medewerker in de gevangenis, er een rechter was geweest die op een zeker moment had aangegeven dat hij zou regelen dat elke keer dat Denzel weer voor moest komen hij de rechter zou zijn. Er was dus iemand die op hem ging letten. En er was een officier geweest die, toen hij voor de zoveelste keer zijn persoonlijke omstandigheden vertelde, hem in de reden was gevallen en had gezegd "ok, maar hoe is het nu echt met je?" Dat had indruk gemaakt en toen was hij meer gaan vertellen dan hij eerder had gedaan. Ook dit moment herkende ik voor mijn gevoel...

Na afloop, toen de zaal zo goed als leeg was, liep ik op Denzel af. Tijdens het uur hadden onze blikken elkaar al wel gekruist. En dus zei ik "Denzel, volgens mij kennen wij elkaar?" "Ja, dat klopt, wij kennen elkaar....". Ook Denzel wist zich te herinneren dat we elkaar in het verleden in de zittingszaal waren tegengekomen. Ik heb hem verteld hoe gaaf ik het vond wat hij nu deed, hoe trots ik was op de draai die hij gemaakt had. En ik besefte ook meteen weer hoe blij ik ben dat ik weer jeugdzaken doe. 

Ik heb hem niet durven vragen of ik dat was, die vroeg "maar hoe is het nu echt met je?"... het is namelijk wel altijd mijn intentie om een verdachte echt te zien, echt te luisteren en te kijken of we door echt contact een jongere kunnen helpen uit de criminaliteit te komen of er niet dieper in terecht te komen. Ik weet ook zeker dat mijn gedreven collega's jeugdofficieren dit ook hebben. Juist bij jongens die steeds verder de criminaliteit in verdwijnen is het zo belangrijk dat ze gezien worden en zich gezien voelen. Zoals Denzel en April zeiden "luister echt naar dat sociale stukje en blijf alsjeblieft het positieve zien in een jongere".

Binnenkort heb ik weer een "type Denzel" op zitting. Een jonge jongen die voor zijn leeftijd al verdacht wordt van serieuze feiten, zich beroept op zijn zwijgrecht en ook voor hulpverleners moeilijk benaderbaar is. Met Denzel in gedachte ga ik het toch weer proberen.... echt contact maken, de jongere echt zien... ik hoop dat het me lukt. En misschien ga ik voor de zitting aan de advocaat van de jongere al wel vragen of hij hem een filmpje wil laten zien.... een filmpje van Denzel en andere experts van YOPE . Wellicht dat dat effect heeft... 

Kijk hier de podcast dealbreakers x YOPE: Lamyn Belgaroui in gesprek met YOPE experts waaronder Denzel

Kijk hier de podcast Dealbrekers x YOPE waarin Lamyn Belgaroui in gesprek is met Denzel alleen

Kijk en luister Kanye West, Beyonce, Charlie Wilson & Big Sean - See Me Now 

Kijk en luister Little Mix - See Me Now