"Overcome"

"Ik slaap er nog steeds slecht van!" Voor me zat een slachtoffer van een geweldsfeit waarbij hij een jaar geleden door een medebewoner bij een instelling geduwd was en door een raam was gevallen. Een begeleider had hem net op tijd vastgegrepen waardoor hij niet naar beneden was gevallen. Het glas dat brak had hem alleen wel een flinke jaap in zijn hals opgeleverd en de jongeman was zich dood geschrokken.

Voor slachtoffers van een strafbaar feit (of eventueel voor hun nabestaanden) bestaat de mogelijkheid om een gesprek te hebben met een officier van justitie. Daarnaast regelen we dat een slachtoffer tijdens een zitting iets mag zeggen in de rechtszaal, we helpen met het indienen van mogelijke schadevergoeding en we geven informatie over het verloop van een strafzaak.

Maar dat slachtoffergesprek, wat houdt dat nou in? Allereerst vinden we het belangrijk om van het slachtoffer te horen hoe het op dat moment met hem of haar gaat. We willen ook graag weten wat voor een impact het hele incident op iemand heeft gehad. Het is belangrijk dat een slachtoffer aan een officier die de zaak kent en ermee naar zitting gaat zijn of haar verhaal kwijt kan als hij of zij daar behoefte aan heeft. En voor een officier is het goed om niet alleen op papier te lezen wat de gevolgen zijn geweest maar het ook van iemand zelf te horen.

Slachtoffers hebben vaak veel vragen over hetgeen ze is overkomen. Die vragen proberen we zo goed mogelijk te beantwoorden. We leggen uit dat ze op zitting aanwezig mogen zijn en dat dat best indrukwekkend en aangrijpend kan zijn. Een verdachte heeft namelijk ook vaak een advocaat die de belangen van zijn cliënt behartigt en dingen zal zeggen die voor een slachtoffer niet fijn zijn om te horen. Daarnaast zal de rechter het hele incident op zitting weer uitgebreid bespreken en ook dat kan voor een slachtoffer confronterend zijn.

We brengen een slachtoffer ook op de hoogte van het spreekrecht dat hij of zij op zitting heeft. Slachtoffers kunnen bij de rechter vertellen welke invloed het feit op hen heeft gehad, welke schade ze hebben geleden, zowel psychisch als materieel. Maar ze mogen sinds 1 juli 2016 ook zeggen wat ze bijvoorbeeld vinden van de schuld van de verdachte, de straf die ze daarvoor passend vinden, de manier waarop het bewijs is verzameld, de toedracht of de wijze waarop ze het strafproces beleven. Het moet dan wel gaan om strafbare feiten waar een gevangenisstraf op staat van acht jaar of meer. Of het moet gaan om specifieke in de wet genoemde feiten zoals bijvoorbeeld dood door schuld in het verkeer, mishandeling of zedenfeiten zoals bijvoorbeeld kinderpornografie of jeugdprostitutie.

Een slachtoffergesprek is er ook om aan verwachtingsmanagement te doen. Dat klinkt wat zakelijk en weinig empathisch maar het is soms wel echt belangrijk om mensen voor te bereiden op een andere strafeis dan zij hopen of verwachten. Als je in je volle emotie zit omdat je iets heel heftigs hebt meegemaakt, dan heb je natuurlijk als slachtoffer alleen maar oog voor je eigen situatie. Als officier van justitie lees je in een dossier ook alles over de omstandigheden waaronder iets is gebeurd en de privésituatie van de verdachte, en dat weeg je allemaal mee bij het bepalen van de strafeis. En boven alles moeten we natuurlijk kijken of een feit wel wettig en overtuigend bewezen kan worden, simpel gezegd: of er wel voldoende bewijs is. Daarnaast hebben we ook te maken met richtlijnen waardoor we ervoor zorgen dat in soortgelijke zaken ook soortgelijke straffen geëist worden. Het is belangrijk dat uit te leggen aan iemand die iets heeft meegemaakt wat grote impact heeft gehad op zijn of haar leven. Zo hopen we teleurstellingen te voorkomen.

Ik hoop altijd dat ik met een luisterend oor tijdens een slachtoffergesprek een slachtoffer ook een beetje kan helpen met het verwerken van dat wat hen is overkomen. Dat is voor slachtoffers, en zeker ook voor nabestaanden, vaak een hele klus, en dat is begrijpelijk. Sommigen kunnen pas echt verder en de scherven in het leven oprapen als het strafproces achter de rug is... Maar we weten ook dat bepaald leed ook met een strafproces niet te verzachten is...wij zijn ons daarvan bewust maar proberen toch ons best te doen alles zo goed mogelijk te laten verlopen. Helaas kunnen we voor een slachtoffer de tijd niet terug draaien...Ik hoop dat hij of zij uiteindelijk de gebeurtenissen een plek kan geven.

Kijk en luister Lisa Loïs - Overcome