"Roll Some Mo"

"All great changes are preceded by chaos" hangt er thuis al tijden in mijn werkkamer boven mijn bureau. In deze tijd extra toepasselijk wat mij betreft. Die versnelling lager, dat leven in en om huis met als hoogtepunt een rondje hardlopen, een wandeling of een telefonisch of facetime gesprek met mensen die me (steeds) dierbaar(der) zijn (en worden) en een efficiënt bezoek aan de supermarkt, ik ben er intussen aan gewend en het bevalt me best. Zoonlief is in deze periode de ene week bij mij en de andere week bij zijn vader. Nu hij "schoolt" vanaf huis is dat haalbaar. Maakte hij de eerste dagen nog opstandig kenbaar dat hij het liefst de hele periode bij papa zou zitten, nu is hij blij met de afwisseling van de ene week alleen met mij na een week meer drukte om zich heen bij zijn vader, waar het huis voller is met zijn bonusmoeder en -zus erbij.

Werk gaat door, en er is genoeg te doen. Maar doordat veel zittingen tot nader order verplaatst zijn, er nauwelijks inhoudelijke behandelingen plaats vinden, is er meer tijd om je mail beter bij te houden, sneller te schakelen met politie in lopende onderzoeken en neem ik meer de gelegenheid om, uiteraard op zeer gepaste afstand, met elkaar om tafel te zitten en vervolgstappen te bespreken. Even weg uit mij werkkamer is een welkome afwisseling.

De mail met de vraag "Kan iemand morgenochtend om 11u en 11:30u de raadkamer doen? Het gaat om twee opheffingen van schorsingen" bracht me deze week ook nog even in de zittingszaal. Bij een opheffing van de schorsing gaat het om de situatie waar een verdachte eerder in voorlopige hechtenis is genomen vanwege de verdenking van een strafbaar feit. Deze voorlopige hechtenis start over het algemeen met een periode van 3 dagen waarin de politie de verdachte verhoort en zo veel mogelijk bewijs probeert te verzamelen tegen de verdachte. Als we na die drie dagen vinden dat de verdachte langer vast moet blijven zitten, moeten we de persoon voorgeleiden bij een rechter-commissaris (de onderzoeksrechter) die beslist of er voldoende redenen zijn om hem of haar nog 14 dagen langer vast te houden. Die redenen kunnen uiteenlopen.

Een reden kan zijn dat we nog niet klaar zijn met het onderzoek en dat het voor dat onderzoek nodig is dat de verdachte nog vast zit omdat hij of zij anders bewijs kan weg maken of contact kan hebben met medeverdachten of getuigen die we nog moeten aanhouden of horen. Of dat we vermoeden dat de verdachte er van door zal gaan als hij of zij vrij komt. Maar het kan ook zo zijn dat het feit waar de man of vrouw van verdacht wordt zo ernstig is, en de maatschappij daardoor zo geschokt, dat het belang van de maatschappij groter is dan van een verdachte om weer op vrije voeten te komen. Ook kan er het risico zijn dat een verdachte snel weer strafbare feiten zal gaan plegen omdat zijn of haar situatie niet is veranderd na de aanhouding (bijvoorbeeld nog steeds geen werk, huis, psychische hulp) waardoor vast blijven zitten de voorkeur heeft. Het is wel van groot belang dat we kunnen aantonen aan de rechter-commissaris dat er echt behoorlijk wat bewijsmiddelen liggen die erop wijzen dat we terecht deze persoon als verdachte aanmerken. De aanwezigheid van voldoende bewijs wordt juridisch ook wel de aanwezigheid van "ernstige bezwaren" genoemd. En de redenen om iemand langer vast te houden worden juridisch "gronden voor voorlopige hechtenis" genoemd.

Als de rechter-commissaris besluit dat een verdachte inderdaad nog 14 dagen langer vast kan blijven zitten moeten we, als we willen dat de voorlopige hechtenis nog langer gaat duren, zorgen dat de verdachte bij de raadkamer van de rechtbank verschijnt. De raadkamer van de rechtbank is geen fysieke kamer maar is de benaming voor drie rechters die, bijgestaan door een griffier, gezamenlijk beslissen of een verdachte 30, 60 of 90 dagen langer vast moet blijven zitten.

Met regelmaat doet de situatie zich voor dat de raadkamer beslist dat een verdachte onder voorwaarden op vrije voeten mag komen. De juridische term is dat de voorlopige hechtenis dan wordt geschorst. De voorwaarden die de rechtbank stelt heten de schorsende voorwaarden. Deze voorwaarden bestaan uit algemene voorwaarden en bijzondere voorwaarden. De algemene voorwaarden zijn bijvoorbeeld dat je niet opnieuw strafbare feiten mag plegen, beschikbaar moet blijven voor politieonderzoek en je bij de eerstvolgende zitting weer moet verschijnen. De bijzondere voorwaarden zijn voorwaarden die voortkomen uit een advies dat opgesteld is door de Reclassering (bij volwassenen) of door de Raad voor de Kinderbescherming (bij minderjarigen). Deze instanties hebben voordat zij deze bijzondere voorwaarden adviseren gesproken met de verdachte en onderzoek gedaan naar zijn of haar woon-, leef-, en familiesituatie. Een voorbeeld van een bijzondere voorwaarde is dat je je moet melden bij de Reclassering en moet starten met een behandeling, en/of je moet laten controleren dat je geen drank en/of drugs gebruikt. Ook kan het zijn dat je een locatieverbod krijgt of een contactverbod met een slachtoffer of met medeverdachten. Dat kan gecontroleerd worden met een enkelband.

Wanneer blijkt dat een verdachte zich niet aan de schorsende voorwaarden houdt geven wij de politie de opdracht deze weer aan te houden en brengen we de verdachte weer bij de raadkamer van de rechtbank met het verzoek de schorsing van de voorlopige hechtenis op te heffen en hem of haar weer terug te plaatsen in het huis van bewaring. Op zo'n zitting is de verdachte en zijn of haar advocaat aanwezig om te vertellen wat hun kant van het verhaal is. In deze tijden wordt de verdachte via telehoren gehoord en zien we hem of haar via een scherm zittend in een kamertje in het huis van bewaring. In de rechtszaal zitten de rechters, de griffier, de advocaat en de officier van justitie.

Ik blijf het met regelmaat triest vinden dat een verdachte, eenmaal weer op vrije voeten, blijkbaar op een kruispunt komt te staan waarbij ze toch weer rechtdoor op de oude weg voort gaan en dus het risico op de koop toe nemen om weer vast te komen te zitten. Dit keer zat er een man bij wiens rechtszaak al helemaal was afgehandeld. De zaak was inhoudelijk behandeld en hij was in afwachting van het vonnis. Bij de inhoudelijke behandeling had de rechtbank zijn voorlopige hechtenis geschorst onder de voorwaarde dat hij geen contact mocht hebben met zijn familie. Maar binnen een week na de zitting had hij toch meerdere keren de voicemail van een familielid ingesproken. Dan heb je dus al heel lang vast gezeten, ben je net weer vrij, is het nu twee weken wachten op de uitspraak en presteer je het om in die korte tijd toch weer vast te komen zitten.

Die kruispunten, dat nemen van de juiste route... ik hoop eigenlijk dat voor veel mensen, ook voor verdachten die een nieuwe kans krijgen, deze rare tijd, deze periode van alles een versnelling lager, de gelegenheid geeft om eens rustig te bedenken waar we staan en wat je wil in het leven. Wie is belangrijk voor je? Wie houdt jou een spiegel voor? Hoe wil je, als het leven weer vol vooruit gaat, het inrichten en organiseren voor jezelf? Brengt deze periode ons een lesje nederigheid? Maken we andere keuzes? Ik heb dierbare gesprekken met vriendinnen en vrienden over wat nou echt belangrijk is. Wat moet je koesteren, wat kun je loslaten, tijd voor nieuwe wegen? We kunnen altijd maar rechtdoor blijven denderen, maar misschien is dit dus juist wel het moment om een andere afslag te nemen. Naast mijn tekst over de "Great Changes" hangt "Great things never came from comfort zones"... Ik heb besloten niet meer rechtdoor te denderen... ik sla af... en zie al heel veel mooie dingen op die route in het verschiet liggen.

Kijk en luister Roll Some Mo - Lucky Day