"Killer"

"Ik heb gesproken met een moordenaar..." zo hoorde ik een oud-politieman laatst op tv vertellen over een gesprek dat hij ooit had gehad met de man die nu als verdachte wordt aangemerkt in de zaak Nicky Verstappen. De oud-politieman had de verdachte eigenlijk al veroordeeld en dat zie ik meer mensen doen. Begrijpelijk van de ene kant, eindelijk lijkt er meer duidelijkheid te komen over de moord op het elfjarige jongetje. Maar totdat de rechter de verdachte veroordeelt is de man verdachte en nog geen dader.

Advocaten laten zich op Twitter verontwaardigd uit over de manier waarop in de media iemand al is veroordeeld voordat de rechter eraan te pas komt. Ik snap dat en ben het ook met hen eens. Het is aan een officier van justitie om bij de rechtbank aan te tonen dat er voldoende wettig en overtuigend bewijs tegen iemand ligt waardoor er een veroordeling moet volgen. Dat bewijs wordt door de politie tijdens het onderzoek naar het gepleegde strafbare feit bij elkaar gezocht. Het politieteam dat dat doet staat onder leiding van een officier van justitie. Het gaat om waarheidsvinding, dus als er dingen zijn die ontlastend zijn voor een verdachte moeten die ook genoemd worden in het proces verbaal. 

Het proces verbaal is de op papier gezette verzameling van bewijsmiddelen die in een onderzoek naar voren komen. Dan moet je denken aan bijvoorbeeld een aangifte, getuigenverklaringen, bevindingen die de politie doet als ze bijvoorbeeld een buurtonderzoek hebben gehouden, verslagen van hoe ze sporen hebben gevonden en veilig gesteld en hoe ze een plaats delict hebben aangetroffen. Maar ook herkenning van de verdachte als deze op belastende camerabeelden zou staan en de onderzoeksuitslagen die door het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) op papier zijn gezet (zoals uitslagen van DNA-onderzoek). En, heel belangrijk, de verklaring van de verdachte zelf.

Het proces verbaal komt in het zaaksdossier terecht. Wanneer we als Openbaar Ministerie (OM) willen dat een verdachte langer vast blijft zitten, moeten we dat voorleggen aan de rechter-commissaris (rc). De papieren waarop dat staat, inclusief de beslissing van de rc, zitten ook in het zaaksdossier. Daar zit ook de verklaring bij die de verdachte bij de rc heeft afgelegd. De rc kan de verdachte veertien dagen vast zetten. Dat heet "in bewaring stellen". Na die veertien dagen moet de raadkamer van de rechtbank (drie rechters) beslissen of de verdachte nog langer vast mag blijven zitten. Ook daar wordt de verdachte gehoord en het verslag van die zitting met de beslissing van deze rechters zit ook in het zaaksdossier.

Vervolgens zit er in het dossier een uitdraai van het strafblad van een verdachte, Daarop staat of hij al eerder is veroordeeld door de rechter en zo ja, waarvoor en welke straf hij of zij dan heeft gekregen. Op dat strafblad staat ook vermeld als je eerder verdachte bent geweest maar de zaak geseponeerd is. Als een zaak tegen een verdachte is geseponeerd betekent dat dat hij of zij uiteindelijk niet vervolgd is en dus niet voor de rechter heeft moeten komen. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat er onvoldoende bewijs was, omdat het feit niet strafbaar was, omdat de verdachte een zeer gering aandeel in het feit had of de gezondheidstoestand of leeftijd van verdachte een vervolging niet toe laat. 

Een zaak kan ook voorwaardelijk geseponeerd zijn. Dat betekent dat vanuit het Openbaar Ministerie met de verdachte is afgesproken dat hij of zij zich voor een bepaalde periode (bijvoorbeeld 2 jaar) moet houden aan bepaalde voorwaarden. Als de verdachte zich houdt aan die voorwaarden wordt de zaak tegen de verdachte niet voor de rechter gebracht.

In het zaaksdossier zitten ook andere stukken over de verdachte. Bijvoorbeeld een rapport van de reclassering of, in het geval van minderjarigen, de Raad voor de Kinderbescherming en/of een rapport dat is opgesteld door een psycholoog en/of psychiater van het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP). En als een slachtoffer of nabestaande schadevergoeding wil van verdachte zitten de papieren waarop dat staat en om welk bedrag dat gaat ook in het dossier.

Kortom, er gaat veel aan vooraf voordat een verdachte bij de rechtbank op zitting moet komen voor de inhoudelijke behandeling van de feiten waar hij of zij van verdacht wordt. En als dan alle bovengenoemde stukken op zitting door de rechtbank behandeld zijn, de officier van justitie zijn requisitoir met strafeis heeft uitgesproken en de advocaat zijn pleidooi heeft gehouden ter verdediging van de verdachte, dan gaan de rechters vergaderen over wat ze vinden. Dat vergaderen heet raadkameren. Vervolgens wordt hun vonnis op papier gezet en als ze dat allemaal hebben nagelezen en hun handtekening hebben gezet wordt het vonnis in het openbaar uitgesproken. Volgt er een veroordeling door de rechtbank... dan is dat pas het moment dat we het kunnen hebben over een dader en niet meer een verdachte. Pas dan is degene die veroordeeld is voor moord een moordenaar... 

Kijk en luister Adamski - Killer

Reacties