Meloepie, dat was de bijnaam van een jongen in mijn studententijd. Ik heb altijd begrepen dat hij die bijnaam had gekregen omdat hij nogal prettig gestoord was. Ik kende hem niet goed, maar vond de bijnaam altijd wel gezellig klinken. Prettig gestoord zijn kan een bijzonder prettige eigenschap zijn, maar als dat prettig wegvalt dan ontstaan er nog wel eens ingewikkelde situaties.
Mijn collega's en ik krijgen met enige regelmaat zaken binnen waarvan je je afvraagt of de verdachte van een strafbaar feit alles helemaal 100% op een rij heeft. Onder invloed van bijvoorbeeld drugs, weinig slaap, drank, een extreme vorm van godsdienstbeleving of kortsluiting door te veel emotionele gebeurtenissen in iemands leven, doen mensen soms vreemde dingen. Om iemands mentale gesteldheid te checken kunnen we het NIFP (Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie) verzoeken om een traject consult te doen bij een verdachte. Door een korte eerste inventarisatie kan het NIFP ons dan adviseren of het verstandig is verder onderzoek te doen naar iemands geestvermogens.
We kunnen een enkelvoudige rapportage aanvragen, dat betekent dat alleen een psycholoog of psychiater met de verdachte gaat praten en nader onderzoek doet. Ook is een dubbel rapportage mogelijk, dan doen zowel de psycholoog als de psychiater onderzoek en maken een rapport op. En dan bestaat er ook nog een triple-rapportage. Dan wordt er naast de psycholoog en psychiater ook nog een milieuonderzoek gedaan. Bij een milieuonderzoek (bron: NIFP) wordt de levensloop van een verdachte in kaart gebracht en daarbij ook enkele aspecten van de familiegeschiedenis. Denk bijvoorbeeld aan informatie over het gezin waarin iemand is opgegroeid, maar ook aan de sociale ontwikkeling en de leefomstandigheden in de periode voor de aanhouding. Het is belangrijk te weten hoe een verdachte zich in relaties gedroeg, zoals met familie, vrienden, op school, met (ex-)partners en op het werk. Ook kan het van belang zijn om de medische geschiedenis te achterhalen, bijvoorbeeld om te weten of een verdachte ooit behandeld werd voor psychische problemen. Om deze informatie te krijgen, voert de milieuonderzoeker gesprekken met mensen die een rol spelen of hebben gespeeld in het leven van de verdachte. Die mensen worden referenten genoemd.
De onderzoeken kunnen ambulant plaats vinden waarbij een onderzoeker afspreekt met de verdachte, bijvoorbeeld in het huis van bewaring waar iemand in voorlopige hechtenis zit. Of, als iemand geschorst is, op het kantoor van het NIFP. Maar er bestaat ook de mogelijkheid dat iemand opgenomen wordt in het Pieter Baan Centrum en zijn doen en laten continue geobserveerd wordt.
We willen met dit onderzoek ook weten of iemand onder invloed van een psychische stoornis het strafbare feit heeft gepleegd. We willen juridisch gezegd weten of het feit iemand is aan te rekenen, of iemand toerekeningsvatbaar is. Als iemand dat namelijk niet was, simpel gezegd zo gestoord was dat hij of zij zelf ook niet goed wist dat hij iets strafbaars heeft gedaan, dan heeft (alleen) een gevangenisstraf vaak geen zin maar moet iemand ook behandeld en begeleid worden voor die stoornis. En dan kun je dus geen straf maar een maatregel opgelegd krijgen zoals TBS (Terbeschikkingstelling), of in geval van minderjarige een PIJ (Plaatsing Inrichting Jeugdigen). Het kan ook een combinatie zijn van een (gevangenis)straf en een maatregel als iemand deels ontoerekeningsvatbaar wordt verklaard.
Het NIFP heeft het druk en daarom duurt het soms even voordat een verdachte uitgebreid onderzocht kan worden. Soms moeten ze dan tussentijds op een pro forma zitting komen. De rechtbank wil namelijk een zaak pas inhoudelijk behandelen (de strafbare feiten bespreken met verdachte) als ook de onderzoeken naar iemands psyche zijn gedaan. Als een verdachte intussen in voorlopige hechtenis blijft zitten moet hij iedere 90 dagen bij de rechtbank komen zodat zij goed in de gaten kunnen houden of er wel voldoende voortgang in de zaak zit. Op die pro forma zitting gaat het dan vaak ook om het wel of niet verlengen van de voorlopige hechtenis. We willen natuurlijk liever niet dat iemand, waarbij we twijfelen of hij of zij verstandelijk wel helemaal ok is, en daardoor misschien een risico kan zijn voor anderen of zichzelf, onbehandeld weer op straat belandt. Maar je mag ook niet iemand ellenlang vasthouden... af en toe kan dit door de drukte bij het NIFP wel voor wat ingewikkelde afwegingen zorgen.
Recent had ik een verdachte op zitting waarvan de onderzoeken door de psycholoog en psychiater nog niet klaar waren. Soms merk je op zitting ook duidelijk dat zo'n onderzoek echt noodzakelijk is omdat een verdachte dan bijvoorbeeld wartaal uitslaat, niet luistert naar de rechter en zelf maar door blijft praten of ineens heel boos en agressief kan worden. En er wil ook nog wel eens een sausje van onvoorspelbaarheid overheen zitten. Dat laatste heeft wel eens geresulteerd in stoelen die door een zaal vlogen, of het uitschelden of proberen aan te vallen van rechters of officieren. Deze verdachte wilde maar door praten, hij was het zat dat hij zo lang moest wachten op de onderzoeken. Hij was bijna niet tot stilte te manen. En toen ik aangaf waarom ik het toch heel belangrijk vond dat hij nog langer vast bleef zitten kreeg ik vuile blikken van hem toegeworpen.
Uiteindelijk besloot de rechtbank dat hij toch echt nog langer vast moest blijven zitten, en dat de eerstvolgende zitting wederom een pro forma-zitting zou zijn omdat de verwachting was dat de rapportages binnen de komende drie maanden ook nog niet klaar zouden zijn. De verdachte was er niet blij mee. Zijn familie zat in de zaal en voordat de parketpolitie hem weer meenam naar het cellenblok, in afwachting van de terugreis naar het Huis van Bewaring, kreeg hij de tijd even zijn familie te begroeten. Er volgden innige omhelzingen, kussen op zijn wangen en dikke knuffels. Uiteindelijk moest hij mee en kwam hij mijn kant op aangezien ik vlak bij de deur richting cellenblok zat. Ik was op mijn hoede, had zijn onvoorspelbaarheid immers gezien en ook zijn woedende blikken. Toch schrok ik toen hij ineens mij fel aankeek. Met veel overtuiging begon hij te wijzen naar me en zei vervolgens: "And you.... And you..... You are beautifull!!" Om vervolgens door de parketpolitie richting de deur te worden geduwd. "Nou, die kun je in je zak steken" hoorde ik één van de rechters met een onderdrukte lach zeggen. Ik dacht alleen maar " ok, helder, nader onderzoek is een must!;-)" Al had dit moment dan ook wel weer iets prettig gestoords:-)
Kijk en luister Massive Attack - Safe from Harm
Mijn collega's en ik krijgen met enige regelmaat zaken binnen waarvan je je afvraagt of de verdachte van een strafbaar feit alles helemaal 100% op een rij heeft. Onder invloed van bijvoorbeeld drugs, weinig slaap, drank, een extreme vorm van godsdienstbeleving of kortsluiting door te veel emotionele gebeurtenissen in iemands leven, doen mensen soms vreemde dingen. Om iemands mentale gesteldheid te checken kunnen we het NIFP (Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie) verzoeken om een traject consult te doen bij een verdachte. Door een korte eerste inventarisatie kan het NIFP ons dan adviseren of het verstandig is verder onderzoek te doen naar iemands geestvermogens.We kunnen een enkelvoudige rapportage aanvragen, dat betekent dat alleen een psycholoog of psychiater met de verdachte gaat praten en nader onderzoek doet. Ook is een dubbel rapportage mogelijk, dan doen zowel de psycholoog als de psychiater onderzoek en maken een rapport op. En dan bestaat er ook nog een triple-rapportage. Dan wordt er naast de psycholoog en psychiater ook nog een milieuonderzoek gedaan. Bij een milieuonderzoek (bron: NIFP) wordt de levensloop van een verdachte in kaart gebracht en daarbij ook enkele aspecten van de familiegeschiedenis. Denk bijvoorbeeld aan informatie over het gezin waarin iemand is opgegroeid, maar ook aan de sociale ontwikkeling en de leefomstandigheden in de periode voor de aanhouding. Het is belangrijk te weten hoe een verdachte zich in relaties gedroeg, zoals met familie, vrienden, op school, met (ex-)partners en op het werk. Ook kan het van belang zijn om de medische geschiedenis te achterhalen, bijvoorbeeld om te weten of een verdachte ooit behandeld werd voor psychische problemen. Om deze informatie te krijgen, voert de milieuonderzoeker gesprekken met mensen die een rol spelen of hebben gespeeld in het leven van de verdachte. Die mensen worden referenten genoemd.
De onderzoeken kunnen ambulant plaats vinden waarbij een onderzoeker afspreekt met de verdachte, bijvoorbeeld in het huis van bewaring waar iemand in voorlopige hechtenis zit. Of, als iemand geschorst is, op het kantoor van het NIFP. Maar er bestaat ook de mogelijkheid dat iemand opgenomen wordt in het Pieter Baan Centrum en zijn doen en laten continue geobserveerd wordt.
We willen met dit onderzoek ook weten of iemand onder invloed van een psychische stoornis het strafbare feit heeft gepleegd. We willen juridisch gezegd weten of het feit iemand is aan te rekenen, of iemand toerekeningsvatbaar is. Als iemand dat namelijk niet was, simpel gezegd zo gestoord was dat hij of zij zelf ook niet goed wist dat hij iets strafbaars heeft gedaan, dan heeft (alleen) een gevangenisstraf vaak geen zin maar moet iemand ook behandeld en begeleid worden voor die stoornis. En dan kun je dus geen straf maar een maatregel opgelegd krijgen zoals TBS (Terbeschikkingstelling), of in geval van minderjarige een PIJ (Plaatsing Inrichting Jeugdigen). Het kan ook een combinatie zijn van een (gevangenis)straf en een maatregel als iemand deels ontoerekeningsvatbaar wordt verklaard.
Het NIFP heeft het druk en daarom duurt het soms even voordat een verdachte uitgebreid onderzocht kan worden. Soms moeten ze dan tussentijds op een pro forma zitting komen. De rechtbank wil namelijk een zaak pas inhoudelijk behandelen (de strafbare feiten bespreken met verdachte) als ook de onderzoeken naar iemands psyche zijn gedaan. Als een verdachte intussen in voorlopige hechtenis blijft zitten moet hij iedere 90 dagen bij de rechtbank komen zodat zij goed in de gaten kunnen houden of er wel voldoende voortgang in de zaak zit. Op die pro forma zitting gaat het dan vaak ook om het wel of niet verlengen van de voorlopige hechtenis. We willen natuurlijk liever niet dat iemand, waarbij we twijfelen of hij of zij verstandelijk wel helemaal ok is, en daardoor misschien een risico kan zijn voor anderen of zichzelf, onbehandeld weer op straat belandt. Maar je mag ook niet iemand ellenlang vasthouden... af en toe kan dit door de drukte bij het NIFP wel voor wat ingewikkelde afwegingen zorgen.
Recent had ik een verdachte op zitting waarvan de onderzoeken door de psycholoog en psychiater nog niet klaar waren. Soms merk je op zitting ook duidelijk dat zo'n onderzoek echt noodzakelijk is omdat een verdachte dan bijvoorbeeld wartaal uitslaat, niet luistert naar de rechter en zelf maar door blijft praten of ineens heel boos en agressief kan worden. En er wil ook nog wel eens een sausje van onvoorspelbaarheid overheen zitten. Dat laatste heeft wel eens geresulteerd in stoelen die door een zaal vlogen, of het uitschelden of proberen aan te vallen van rechters of officieren. Deze verdachte wilde maar door praten, hij was het zat dat hij zo lang moest wachten op de onderzoeken. Hij was bijna niet tot stilte te manen. En toen ik aangaf waarom ik het toch heel belangrijk vond dat hij nog langer vast bleef zitten kreeg ik vuile blikken van hem toegeworpen.
Uiteindelijk besloot de rechtbank dat hij toch echt nog langer vast moest blijven zitten, en dat de eerstvolgende zitting wederom een pro forma-zitting zou zijn omdat de verwachting was dat de rapportages binnen de komende drie maanden ook nog niet klaar zouden zijn. De verdachte was er niet blij mee. Zijn familie zat in de zaal en voordat de parketpolitie hem weer meenam naar het cellenblok, in afwachting van de terugreis naar het Huis van Bewaring, kreeg hij de tijd even zijn familie te begroeten. Er volgden innige omhelzingen, kussen op zijn wangen en dikke knuffels. Uiteindelijk moest hij mee en kwam hij mijn kant op aangezien ik vlak bij de deur richting cellenblok zat. Ik was op mijn hoede, had zijn onvoorspelbaarheid immers gezien en ook zijn woedende blikken. Toch schrok ik toen hij ineens mij fel aankeek. Met veel overtuiging begon hij te wijzen naar me en zei vervolgens: "And you.... And you..... You are beautifull!!" Om vervolgens door de parketpolitie richting de deur te worden geduwd. "Nou, die kun je in je zak steken" hoorde ik één van de rechters met een onderdrukte lach zeggen. Ik dacht alleen maar " ok, helder, nader onderzoek is een must!;-)" Al had dit moment dan ook wel weer iets prettig gestoords:-)
Kijk en luister Massive Attack - Safe from Harm
Die warme knuffels van de familie, de kille aanwezigheid van de parketpolitie en daartussen een bevlogen ovj deden bij deze verdachte het prettige aspect even prevaleren boven het gestoorde. Wat heb je toch een mooi vak: "Never a dull moment"!
BeantwoordenVerwijderenIk hoop dat je beter bent in je werk dan in dit soort oeverloze zwetsteksten, maar ik vrees het ergste.
BeantwoordenVerwijderenKen je dit? "Ik wens je genoeg tijd toe om een korte brief te schrijven". En talent.