"I Wrote The Book"

 "Ik wil wat zeggen tegen mevrouw de officier. Ik heb haar gezien op TV bij Goedemorgen NL, en ze heeft geloof ik ook een boek geschreven, dat heb ik gelezen. Ze heeft het daarin over mededogen en begrip voor de verdachte. Ik hoop eigenlijk dat ze mij ook met die ogen wil bekijken!" Aldus het laatste woord van een 24-jarige jongeman waar ik net 5 jaar gevangenisstraf tegen had geeist. Ik kon een lach op mijn gezicht niet onderdrukken. Dit had ik nog nooit meegemaakt. Maar ik betrapte mezelf ook even op enige twijfel... Was het me eigenlijk gelukt om in deze zaak enig gevoel van mededogen te hebben voor de verdachten?

De jongeman was niet de enige verdachte in deze zaak. Hij moest samen met twee anderen van 31 en 28 voorkomen vanwege mondkapjesfraude. Ieder had zijn eigen rol gehad in dit verhaal, maar tezamen hadden ze voor heel veel geld verschillende bedrijven van over de hele wereld opgelicht. De zaak kwam aan het rollen toen er bij een Nederlands bedrijf mensen op de stoep stonden met de vraag waar de bestelde mondkapjes bleven. Een van de verdachten had een website gebouwd waarop hij de gegevens van het eerder genoemde bedrijf had vermeld, naam, Kamer van Koophandel-nummer, BTW-nummers, het adres van het bedrijf en een mailadres wat in details afweek van het echte mailadres. Ook stonden er rekeningnummers op, maar die waren van mensen die geronseld waren door de jongste verdachte om hun rekening beschikbaar te stellen. Als er op hun rekening gestort kon worden kregen ze daar een vergoeding voor. De derde verdachte had de contacten met de "klanten" onderhouden en hen te woord gestaan als ze vragen hadden.

Dit alles had zich afgespeeld in de beginperiode van de coronapandemie. Bij het voorbereiden van de zitting waren de herinneringen aan die periode weer tevoorschijn gekomen. Een periode waarin het maatschappelijke verkeer wordt ontwricht door het virus en om de uitbraak verder te bedwingen er door de overheid vergaande maatregelen worden genomen. De periode waarin onder meer alle scholen, universiteiten, bibliotheken, cafés, niet-essentiële winkels, musea, bioscopen en restaurants gesloten worden. De tijd dat aan iedereen wordt geadviseerd om 1,5 meter afstand van elkaar te bewaren en zoveel mogelijk binnen te blijven. De weken dat er tijdelijk een avondklok wordt ingevoerd en thuis bezoek ontvangen en reizen van en naar het buitenland wordt afgeraden. Dagen dat het stil op straat is en het gewone leven plat ligt.

Een periode waarin veel mensen angstig zijn, er nog veel onduidelijk is over de gevolgen van Corona, maar in ieder geval duidelijk is dat veel mensen, al dan niet aanvankelijk kerngezond, er dood aan gaan. Een periode dat er nog geen vaccin is, de besmettingen om zich geen grijpen en er veel verdriet is omdat vanwege de extreme besmettelijkheid van de dan dodelijke variant, mensen in eenzaamheid in coma worden gebracht en het maar afwachten is of ze de ziekte zullen overleven of alleen moeten sterven. In die periode, waarin het dragen van mondkapjes langzaamaan over de hele wereld gezien wordt als een middel om jezelf te beschermen tegen besmetting en er een enorm tekort lijkt aan deze maskers. En juist dan bedenken de drie heren die hier terecht staan dat ze hier wel een slaatje uit kunnen slaan. 

Wat dachten ze? “De wereld staat in brand, daar kunnen wij eens mooi aan verdienen” Onvoorstelbaar wat mij betreft dat je in een periode waarin zoveel mensen geconfronteerd werden met angst en verdriet, met mensen die in de zorg zich zes slagen in de rondte werkten waarbij ze risico’s namen voor hun eigen gezondheid, dat je in zo’n periode alleen maar dacht aan hoe je hier geld aan kon verdienen en dus alleen maar bezig was met je eigen financieel gewin. En dat je dat dan deed door de gegevens te gebruiken van een bestaand bedrijf wat daardoor geconfronteerd werd met woedende mensen die enorme bedragen hadden uitgegeven omdat ze besmettingen wilde voorkomen en mensen wilden voorzien van mondmaskers.

Het getuigde wat mij betreft van een gebrek aan sensitiviteit en een hoge mate van egoïsme. En de collega's met wie ik de zaak besprak om te bedenken welke straf ik zou eisen waren dat allemaal met me eens. 

De jongeman die me vroeg om mijn mededogen zat niet voor de eerste keer bij de rechter. Hij had een veelzijdig strafblad van 12 pagina's waarop veel verkeersfeiten stonden, maar ook onder andere winkeldiefstallen, het beledigen van een ambtenaar in functie, afpersing en een diefstal met geweld waar hij door de rechtbank voor was veroordeeld tot 14 maanden gevangenisstraf. De Reclassering adviseerde een voorwaardelijke gevangenisstraf. Terug de gevangenis in zou alle goede ontwikkelingen die hij de laatste periode had doorgemaakt doorkruisen, en hij was nog zo jong. Langdurige ondersteuning vonden ze daarom wel nodig. 

24 jaar, is inderdaad jong, dan heb je nog een heel leven voor je. Maar is het niet een leeftijd waarin er wel enig omgevingsbewustzijn van je verwacht mag worden? Zeker als je zo uitgekookt bent als je met twee anderen geld probeert te verdienen aan wereldwijde ellende. Overigens verklaarde hij zelf dat hij op een zeker moment wel twijfelde aan wat hij aan het doen was, maar hij deed het in opdracht van de andere twee en wist helemaal niet dat ze bezig waren met mondkapjesfraude. Hij zorgde alleen maar voor rekeningnummers en het pinnen van het geld van die rekeningen. En het geld wat hij daarmee zelf verdiende besteedde hij aan het inrichten van zijn nieuwe woning, het kopen van dure kleding, dure sneakers en Rolexen, al zei hij zelf dat dat uit een spaarpotje kwam. 

Na het laatste woord sloot de rechtbank de zitting. Er is na het laatste woord geen gelegenheid meer om te reageren daarop. De verdachten en hun advocaten verlieten de zaal en ik stond toga uit te doen en mijn tas in te pakken. "Nou, je boeken worden dus nog steeds verkocht en gelezen" zei één van de rechters toen de zaal verder leeg was. "Maar goed dat hij het niet eerder zei, anders was je misschien nog gezakt in je eis?" vroeg een andere rechter, "Het was je aan te zien dat je verrast was door zijn woorden". Ik liep de zaal uit en op de wc vroeg ik in gedachte aan mijn spiegelbeeld "Had ik meer mededogen moeten tonen? Was 5 jaar gevangenisstraf een te forse eis voor een jongen van 24?" En vervolgens kwamen de vreselijke beelden van overvolle muisstille IC's waar je alleen de beademingsapparatuur hoorde piepen weer in me op. De IC's waar mensen op hun buik lagen en in coma werden gehouden, de verhalen uit mijn omgeving van mensen die via FaceTime bij de laatste momenten van leven van hun dierbaren waren geweest of er helemaal ingepakt in beschermingskleding bij mochten zijn. Nee, geen twijfel... Hadden deze drie mannen zelf maar meer mededogen gehad... 

Kijk en luister Beth Ditto - I Wrote The Book