"Talk"

De afdeling met kinderboeken van de plaatselijke bibliotheek was boven. Je kon via devolwassen-afdeling met een trap intern naar boven maar daar hing vrijwel altijd een touw met een bordje "geen doorgang". Blijkbaar was het niet de bedoeling om binnendoor van de ene naar de andere verdieping te gaan. Dus om je te kunnen verliezen tussen de kinderboeken moest je met een trap in een apart trappenhuis naar boven. De trap bestond uit verschillende delen en maakte drie bochten, althans, zo herinner ik het me. 

Als 11-jarige ging ik soms meerdere keren per week naar "de bieb" omdat ik de geleende boeken verslond. Op een dag ging ik met een vriendinnetje, zij was 16, dus wat ouder, weer op pad om nieuwe boeken te halen. Toen we klaar waren en via het besloten trappenhuis weer wilden vertrekken zaten er een paar jongens op de trappen. Ik denk dat ze tussen de 14 en de 17 waren. Het voelde niet goed, maar we moesten toch die trap af. Op het moment dat ik langs ze liep grepen ze me in mijn benen en probeerden hun handen een weg omhoog te vinden. Ik schrok enorm, wist door te lopen en uiteindelijk overstuur de volwassenbieb in te lopen om daar aan de balie tegen een meneer te zeggen wat me net was overkomen. 

Afgelopen week had ik zitting. In de zaal zaten drie vrouwen die allemaal slachtoffer geworden waren van een en dezelfde man. Deze man werd ervan verdacht dat hij deze vrouwen allemaal in de trein ongevraagd betast had. Bij de een had hij, terwijl hij naast haar zat, haar arm gesteeld, zijn hand door haar haar gehaald en over haar wang geaaid. De jonge vrouw in kwestie was zich rot geschrokken en had hem heel duidelijk gemaakt dat ze hier niet van gediend was. Uiteindelijk was ze weg gelopen omdat de man niet stopte. Verderop in de trein had hij een andere vrouw benaderd. Bij haar had hij met zijn voet haar voet aangeraakt en was vervolgens haar been gaan aaien. Ook zij had de man duidelijk gemaakt dit niet te willen en was opgestaan en ergens anders gaan zitten. Maar toen ze eenmaal zat stond hij ineens weer naast haar.

De derde vrouw was op een andere dag met de man geconfronteerd in de trein. Haar had hij vastgepakt bij haar heupen en billen en geprobeerd in haar nek te zoenen. Toen ze hem had proberen weg te duwen had hij zijn mond op haar mond gedrukt.

Alledrie de vrouwen waren een jaar later bij de zitting aanwezig en nog steeds diep onder de indruk en geschrokken van wat hen was overkomen. De verdachte zelf was er niet. Na zijn aanhouding was tijdens de verhoren bij de politie gebleken dat hij verward was en onder invloed leek van middelen. Hij was onderzocht door een psychiater en die had geadviseerd hem zo snel mogelijk op te laten nemen in een psychiatrische inrichting. Om daar geplaatst te worden was zijn voorlopige hechtenis geschorst. Hij werd namelijk opgenomen in het kader van een zorgmachtiging en dus niet vanuit het strafrecht. Een zorgmachtiging is een machtiging van de rechter waarmee verplichte zorg op grond van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) toegepast kan worden. Zo'n machtiging is mogelijk als een psychische stoornis leidt tot ernstig nadeel. Maar alleen als vrijwillige zorg niet mogelijk is, en verplichte zorg de enige manier is om het ernstig nadeel weg te nemen (bron: www.dwangindezorg.nl). 

Door privacywetgeving mag er geen informatie over het verloop van de behandeling in het kader van de zorgmachtiging gedeeld worden voor het strafproces. Het enige wat ik wist, en wat ook zijn advocate wist te vertellen, was dat hij intussen niet meer in de inrichting zat waar hij in het kader van die zorgmachtiging geplaatst was. Waar hij wel was was onbekend, en hoe de opname verlopen was wist dus ook niemand. En dat alles werd pas vlak voor de zitting duidelijk. Wat wel duidelijk was was dat de psychiater had geconstateerd dat hij een traumatische jeugd had gehad. Hij was op zijn 17e vanuit gevaarlijk gebied naar Nederland gevlucht in de hoop op een beter bestaan. Maar dat was allemaal anders gelopen dan gedacht. Nu zou er sprake zijn van PTSS, Schizofrenie en veelvuldig gebruik van alcohol en drugs. Een zorgwekkende zorgmijder met een beperkt inzicht in zijn eigen ziektebeeld. Hij werd sterk verminderd toerekeningsvatbaar geacht. Gedurende zijn voorarrest had hij geen alcohol en drugs kunnen gebruiken waardoor er door de psychiater wel echt contact met hem was ontstaan. Hij had zich eigenlijk niet kunnen herinneren wat hij de vrouwen had aangedaan.

Ik had de drie vrouwen in gesprekken voorafgaand aan de zitting al voorbereid op de mogelijkheid dat verdachte er niet zou zijn. Ze waren gespannen toen ze de zaal in kwamen, er vloeiden tranen, ze hielden elkaars handen vast. Onbekende vrouwen die met elkaar verbonden waren door wat hen was overkomen.

In zedenzaken zijn we steeds vaker aan het kijken wat de inzet van mediation zou kunnen betekenen. Bij mediation in strafzaken kunnen verdachte en slachtoffer met elkaar in gesprek. Het doel van mediation in strafzaken is herstel. Dat kan emotioneel herstel zijn. Een slachtoffer kan een excuus willen of angstgevoelens hebben. Of afspraken willen maken voor de toekomst. En ook afspraken over materieel of financieel herstel zijn mogelijk.Verdachte en slachtoffer werken vrijwillig mee aan het mediationtraject. Voorwaarde is dat de verdachte zijn of haar aandeel erkent. Mediation komt niet in plaats van een strafprocedure. Er volgt altijd nog een beslissing van de rechter of officier van justitie (Bron: www.rechtspraak.nl)

Ik vroeg me af of deze vrouwen er baat bij hadden gehad als er de mogelijkheid was geweest om metdeze verdachte in gesprek te gaan op het moment dat hij clean was. Wellicht had de verdachte dan beseft hoe bang de vrouwen waren geweest door zijn gedrag, had hij excuses aan kunnen bieden en mogelijk hadden de vrouwen gezien dat de man nuchter helemaal niet zo angstaanjagend was en waren ze daardoor minder getraumatiseerd. Maar wellicht in deze zaak een brug te ver als verdachte eigenlijk ook een "patiënt" is en zelf niets meer wist van wat er was gebeurd. Ik heb een deels voorwaardelijke gevangenisstraf van 240 dagen geeist waarvan een deel voorwaardelijk. Daarnaast een bijzondere voorwaarde, namelijk verplicht contact met de Reclassering, waarbij zij hem zullen controleren op middelengebruik en ook bekijken welke behandeling noodzakelijk is. De rechtbank moet uiteraard uiteindelijk beslissen of ze de feiten bewezen achten en een straf opleggen.  

Thuis heb ik het nooit verteld wat me was overkomen in dat trappenhuis, ik vond het gênant dat dit me was overkomen. Ik was wel bang daarna als ik weer op pad wilde om boeken te halen. En het heeft wel even wat tijd gekost om weer "gewoon" naar de bieb te gaan. Ik heb er verder niet veel last meer van gehad, maar ik ben het nooit vergeten. Het gevoel dat iemand ongevraagd aan me kwam, richting mijn kruis greep... en ik niet goed wist wat te doen, bang was omdat die jongens veel groter en sterker waren, dat gevoel is me altijd bij gebleven. Wat als deze jonge jongens erbij gehaald waren en beseft hadden hoe bang ze me hadden gemaakt? Wat als ze de kans hadden gekregen om excuses aan te bieden? Was ik het voorval dan intussen vergeten? Mediation in strafzaken... ik ben ervan overtuigd dat het enorm veel effect kan hebben voor zowel slachtoffers als verdachten.

Kijk en luister Coldplay - Talk

Lees het interview met rechter/ mediator Shirine Reichert in Trouw over mediation

Kijk het interview met rechter/mediator Shirine Reichert